اخبار

آشنایی با مدل تعالی سازمانی EFQM ویرایش سال 2020

آشنایی با مدل تعالی سازمانی EFQM  ویرایش سال 2020
علی بدوی
رئیس امکان سنجی، بهینه‌سازی و مهندسی ارزش:
با از بین رفتن مرزهای اقتصادی، رقابت همه جانبه در صحنه‌های جهانی ابعاد تازه‌ای می‌یابد. در چنین شرایطی تعالی به عنوان اساسی‌ترین رکن این رقابت جلوه‌گر می‌شود. یکی از مدل‌های پرکاربرد در سطح اروپا وجهان مدل تعالی سازمانی EFQM می‌باشد که از سال 1989 توسط بنیاد مدیریت کیفیت اروپا معرفی شده است. آخرین ویرایش مدل تعالی سازمانی با عنوان EFQM2020 در اکتبر سال 2019 رونمایی شد.

استفاده از این مدل، فرصتی فراهم می­کند که سازمان به‌صورت یک مجموعه­ی واحد دیده شود، یک چشم­انداز جامع داشته باشد و در نهایت سازمان را به یک سیستم پیچیده اما درعین‌حال سازمان­یافته، تبدیل می‌کند. درست مانند دنیای بزرگ، یک سازمان نباید به‌صورت یک سیستم خطی، ماشینی و قابل پیش­بینی تلقی شود، بلکه بهتر است به­صورت یک سیستم سازگار و پیچیده درک شود که از انسان­هایی تشکیل شده که در یک دنیای پویا، به همدیگر وابستگی متقابل دارند. هر سازمانی که از مدل EFQM استفاده می­کند:

·         متوجه می­شود که در فضای خلا فعالیت نمی­کند. درک می­کند که بخشی از یک اکوسیستم بزرگ‌تر و پیچیده است که در این سیستم، سایر بازیگران، شناخته­شده و ناشناس، می­توانند به پیشرفت سازمان کمک کرده یا مانع از پیشرفتش شوند و می­فهمد که به نفعش است که در فرصت­های یادگیری و رشدی که از طرف سایر اعضای اکوسیستم فراهم می­شود، شرکت کند.

·         فرصت رهبری در حوزه­ی نفوذ خود را می­پذیرد، مانند یک الهام‌بخش برای سایرین رفتار می­کند و نشان می­دهد که چه چیزی را می­توان به نفع خود و سایرین به دست آورد.

·         درک می­کند که با سرعت و حجم روزافزون تغییرات مواجه خواهد شد و اینکه باید آماده باشد چالش­های مدیریت امروزه را پیش­بینی کند و به­طور مناسب به آن‌ها پاسخ دهد و درعین‌حال، آینده را پیش­بینی کند و مطمئن شود که برای آن آمادگی دارد.

معنی اصلی منطق مدل EFQM، ارتباط میان مبنای وجودی و استراتژی یک سازمان است و چگونه از آن برای کمک به ایجاد ارزش پایدار برای مهم­ترین ذی‌­نفعان آن و ایجاد نتایج ممتاز، استفاده می‌کند. ساختار مدل EFQM بر اساس منطق ساده اما قدرتمندِ این سه سؤال است:

·         این سازمان «چرا» وجود دارد؟ کدام مبنای وجودی را دنبال می­کند؟ چرا این استراتژی خاص را دنبال می­کند؟ (جهت‌گیری)

·         قصد دارد «چگونه» مبنای وجودی و استراتژی خود را محقق کند؟ (اجرا)

·         تا به امروز، درواقع به «چه چیزی» دست پیدا کرده است؟ قصد دارد «فردا» به چه چیزی برسد؟ (نتایج).

براساس همین ساختار مدل به سه بخش مهم «جهت گیری» ، «اجرا» و «نتایج» تقسیم شده است.

در ادامه به معرفی معیارها و جزء معیارهای این مدل می‌پردازم:

 

بخش جهت‌گیری:

این بخش شامل دو معیار می‌باشد که عبارتند از:

معیار 1) مبنای وجودی، چشم‌انداز و استراتژی: شامل جزء معیارهای «تعریف مبنای وجودی و چشم‌انداز»، «شناسایی و درک نیازهای ذی­نفعان»، «شناخت اکوسیستم، قابلیت­های خود و چالش­های اصلی»، «توسعه استراتژی» و «طرح‌ریزی و پیاده‌سازی سیستم مدیریت حاکمیت و عملکرد» است.

معیار 2) فرهنگ سازمانی و رهبری: شامل جزء معیارهای «راهبری فرهنگ سازمانی و تقویت ارزش­ها»، «خلق شرایطی برای تحقق تغییر»، «توانمندسازی خلاقیت و نوآوری»، «متحدشدن و مشارکت در مبنای وجودی، چشم­انداز و استراتژی» است.

 

بخش اجرا:

این بخش شامل سه  معیار می باشد که عبارتند از :

معیار 3) تعامل نزدیک با ذینفعان: شامل جزء معیارهای «مشتریان: ایجاد روابط پایدار»، «کارکنان: جذب، مشارکت دادن، حفظ وتوسعه»، «ذی­نفعان دولتی و کسب­وکار  تأمین و حفظ حمایت مداوم»، «جامعه: کمک به توسعه، رفاه و شکوفایی» و «شرکا و تأمین­کنندگان: ساختن روابط و تضمین حمایت برای ایجاد ارزش پایدار» است.

معیار 4) ارزش آفرینی پایدار: شامل جزء معیارهای «طرح‌ریزی ارزش و نحوه­ی ایجاد آن»، «ارتباطات و فروش ارزش»، «تحویل ارزش» و «تعریف و پیاده‌سازی تجربیات کلی» است.

معیار 5) پیشبرد عملکرد و تحول: شامل جزء معیارهای «پیشبرد عملکرد و مدیریت ریسک»، «تحول سازمان برای آینده»، «پیشبرد نوآوری و استفاده از فناوری»، «بهره‌گیری از داده­ها، اطلاعات و دانش» و «مدیریت دارایی­ها و منابع» است.

 

بخش  نتایج:

این بخش شامل دو معیار می‌باشد که عبارتند از :

معیار 6) برداشت‌های ذینفعان: شامل «نتایج برداشتی مشتریان»، نتایج برداشتی کارکنان»، «نتایج برداشتی ذی­نفعان حاکمیتی و کسب­وکار»، «نتایج برداشتی جامعه» و «نتایج برداشتی تأمین­کنندگان و شرکا» است.

معیار 7) عملکرد استراتژیک و عملیاتی: شامل «دستاوردهای تحقق مبنای وجودی و ایجاد ارزش پایدار»، «عملکرد مالی»، «تحقق انتظارات ذی­نفعان کلیدی»، «دستاورد اهداف استراتژیک»، «دستاوردها در پیشبرد عملکرد»، «دستاوردها در پیشبرد تحول» و «سنجه‌های پیش­گویانه برای آینده» است.

 

منطق تشخیصی رادار  (RADAR)

منطق رادار (RADAR) مخففی است که EFQM از آن، برای توضیح منطقِ ابزار تشخیصی استفاده می­کند که برای کمک به هر سازمانی، آن را توسعه داده است:

·         روش کاری خود را بهتر مدیریت می­کند.

·         نقاط قوت و فرصت­های پیشرفت فعلی خود را تشخیص می­دهد.

در واقع، منطق RADAR در بالاترین سطح بیان می­کند که یک سازمان باید:

·         نتایجی که هدفشان دستیابی به بخشی از استراتژی سازمان است را تعیین کند.

·         تعدادی رویکرد داشته باشد که نتایج موردنیاز را هم در حال حاضر و هم در آینده محقق سازند.

·         این رویکردها را به­طور مناسب اجرا کند.

·         به منظور یادگیری و بهبود، رویکردهای به­کار برده شده را ارزیابی و اصلاح کند.

 546

 

 

تغییرات ویرایش 2020 نسبت به ویرایش 2013 

مدل تعالی سازمانی EFQM2020 نسبت به ویرایش 2013 تغییرات عمده‌ای داشته است. که به برخی از آنها اشاره می‌شود: مدلEFQM2020 ، فاقد مفاهیم بنیادین بوده و لیکن برپایه اهداف 17 گانه توسعه پایدار ملل متحد می‌باشد. دارای سه بخش جهت گیری، اجرا و نتایج بوده و معیارهای توانمندساز ندارد.

دارای 7 معیار و 23 جزء معیار و 112 نکته راهنما می‌باشد. این مدل تاکید بر عملکرد بهتر و ارتقای سازمان در چارچوب اکوسیستم کسب کار را دارد. برای اولین بار در مدل EFQM2020 مفهوم تعالی حذف و به بجای آن «سازمان ممتاز (برجسته)» عنوان شده است. تاکید مدل بر رهبری تحول و تفکر ساختارشکن (برهم زننده/ ویرانساز) دارد. بر پیش بینی آینده، تمرکز بر سیستم‌های هوشمند، (سیستم‌های رباتیک) و رویکرد اقتصاد چرخشی تاکید ویژه‌ای دارد. عنوان معیار رهبری به «رهبری و فرهنگ سازمانی» تغییر کرده است و بر فرهنگ بهبود مستمر و تمرکز بر ذینفعان کلیدی و ارزش‌آفرینی پایدار برای آنها تاکید دارد. جملات شفاف، ساده و قابل فهم در این مدل بکار رفته و زبان مدیریتی و معرفی مفاهیم نوین مدیریتی نظیر تفکر ساختارشکن، اقتصاد چرخشی و... بکار گرفته شده است. مجموع امتیاز معیارهای غیر از نتایج نیز به 600 امتیاز افزایش پیدا کرده است.

 

تغییرات منطق رادار در مدل EFQM2020 

ماتریس رادار از 2 ماتریس به 3 ماتریس برای جهت گیری، اجرا و نتایج  تغییر کرده است . تخصیص امتیاز به هر جزء معیار در ماتریس رادار در دامنه 10 امتیازی است. ماتریس رادار در جهت گیری دارای 3 عنصر، حاوی 4 ویژگی و ماتریس رادار در اجرا دارای 3 عنصر، حاوی 6 ویژگی است. ویژگی «همسویی» در عنصر رویکرد مختص بخش اجرا، ویژگی «انعطاف پذیری» در عنصر جاری سازی بخش اجرا، ویژگی «ارزیابی و درک شده» و «یادگیری و بهبود» در عنصر ارزیابی و اصلاح بخش‌های جهت گیری و اجرا معرفی شده است.

ویژگی‌های «درستی» و «بخش بندی» در ویرایش 2013 میلادی با هم ادغام و ویژگی جدید تحت عنوان «قابل استفاده بودن داده ها» در ویرایش 2020 ایجاد شده است . دوره ارزیابی به جای روند سه ساله،  براساس روندهای حاصله طی چرخه برنامه ریزی استراتژیک سازمان در ویژگی بخش نتایج می‌باشد. ویژگی جدید «تمرکز برآینده» در قسمت عملکرد بخش نتایج معرفی شده است.

 

 تغییرات در فرآیند ارزیابی

·         توصیه کننده راهکارهای مقابله با چالش‌های فرا روی سازمان

·         ایجاد امتیاز توسعه تخصصی فردی ارزیابان دارای معیارهای مختلف (CPD)

·         تدوین خلاصه مدیریتی براساس روش هرمی تعریف چالش‌ها، مشخص نمودن موضوعات برای مدیران و ارائه داده های پشتیبان

·         سطوح 5 گانه تعالی در تقدیرنامه (تقدیر نامه 3 ستاره الی 7 ستاره) در بازه امتیازی 100 تایی

·         ایجاد پایگاه داده ارزیابان بعنوان مرجع تبادل اطلاعات ارزیابان 

·         ثبت الکترونیکی رویکردهای سازمان متقاضی براساس جزء معیارهای مدل  به همراه ارسال فایل های ضروری الکترونیکی

 

مرجع: کتاب آشنایی بامدل تعالی سازماین EFQM ویرایش 2020 ، مترجم علی بدوی اضافه شود. 

۴ اَمرداد ۱۳۹۹ ۱۲:۱۴
تعداد بازدید : ۸,۷۹۸
کد خبر : ۷۶۴

نظرات بینندگان

تعداد کاراکتر باقیمانده: 500
نظر خود را وارد کنید