در سال‌های اخیر بومی‌سازی قطعات و تجهیزات رنگ دیگری به خود گرفته است. رشد نرخ ارز و تحریم‌های بین‌المللی بسیاری از شرکت‌ها را بر آن داشته است تا بیش‌ازپیش این موضوع را مهم تلقی کرده و برای آن بکوشند. این نوشتار به وضعیت شرکت فولاد خوزستان در این حوزه نگاهی می‌اندازد.
شرایط کشور استفاده از دانش داخلی برای تولید قطعات مورد نیاز را بیش‌ازپیش حیاتی کرده است. شرکت فولاد خوزستان نیز یکی از شرکت‌های بزرگ فولادی است که این مهم را در دستور کار خود قرار داده است. صنعت فولاد ایران در طول عمر و قدمت خود با مسائل و مشکلات بسیاری روبه‌رو بوده است و این موضوعات در برخی موارد به افزایش توان داخلی این صنعت منجر شده است. ساده‌ترین مثال آن استفاده از مهندسی معکوس برای تولید قطعات و تجهیزات در داخل کشور است.
از بدو تأسیس شرکت فولاد خوزستان، تیمی با نام مدیریت ساخت و سفارشات باهدف بومی‌سازی قطعات راه‌اندازی شده و مجموعه ساختار این گروه از نقطه ابتدایی بر پایه سفارشات، طراحی به روش مهندسی معکوس، استعلام ساخت و کنترل کیفیت شکل گرفته است. در این راستا این شرکت بخشی از تجهیزاتی که امکان ساخت آن از داخل کشور امکان‌پذیر است را در نمایشگاه‌های مختلف معرفی کرده تا با افراد حقیقی و حقوقی که توانایی ساخت و تولید آن را دارند، همکاری کند.
ساخت و تولید هزاران قطعه
شرکت فولاد خوزستان توانسته است بیش از 25 هزار قطعه و تجهیز مختلف را طی چند دهه و با استفاده از روشهای مهندسی معکوس و با اتکا بر دانش و توانایی‌های داخلی بومی‌سازی کند. البته قطعات و تجهیزاتی وجود دارند که دارای حساسیت‌های بسیاری هستند و زمینه بومی‌سازی آن هنوز میسر نشده است. از مهر و آبان سال گذشته با سیاست‌گذاری جدید شرکت فولاد خوزستان ماموریت تازه‌ای برای واحد ساخت و سفارشات تعریف کرد. در فاز اول این کار کمیته‌های تخصصی تشکیل داده‌شد و قطعاتی که تاکنون کاملا وارداتی بودند شناسایی شدند. اقلام بسیار زیادی از این طریق استخراج شد و در معرض نمایش سازندگان و تامین‌کنندگان قطعه قرار گرفت نتیجه این امر بومی‌سازی خیل عظیمی از این قطعات بوده است. بسیاری از این تجهیزات نیز پس از آزمودن و ارزیابی در چرخه تولید بکار گرفته شدند؛ به طوری‌که سفارشات آن‌ها از خارج کشور برای همیشه لغو شد. مشخصاً بر کسی پوشیده نیست که این یک فعالیت مستمر است تا مادامی‌که به خودکفایی کامل دست پیدا کنیم. در حال حاضر قطعات بسیار دیگری نیز وجود دارند که از منابع خارجی تامین می‌شوند البته غالب آن‌ها هم قطعات الکترونیکی و ابزار دقیقی هستند که نیازمند استفاده از فناوری‌های توسعه یافته‌ترند.
شناسایی توانمندی‌های مغفول مانده
در بخش قطعات مکانیکی موردنیاز شرکت فولاد خوزستان، با اطمینان می‌توان گفت قریب به 98 درصد از این قطعات بومی‌سازی شده است و نیاز به خارج کشور برای تامین این قطعات به‌طور کامل قطع شده است. ولی اقلام برق ابزار این شرکت هنوز نیاز به کار و توسعه بیشتری دارند. ازاین‌رو این اقلام در نمایشگاه‌های مختلف ارائه شده‌اند، حتی در وب‌سایت شرکت نیز در معرض دید سازندگان قرارگرفته‌اند. شرکت فولاد خوزستان از این طریق به دنبال منابعی است که درزمینه‌های مختلف توانمندی‌هایی دارند اما هنوز مغفول مانده‌اند و مورد شناسایی قرار نگرفته‌اند. خوشبختانه با فعالیت‌هایی که برای شناسایی سازندگان توانمند قطعه انجام داده‌ایم عده‌ای از آن‌ها مراجعه کرده و یا در وب‌سایت شرکت ثبت‌نام کرده و برای ساخت این قطعات اعلام آمادگی کردهاند. با این شرایط می‌توان ابراز امیدواری کرد که تا چند سال آینده نیاز به تامین‌کنندگان قطعه به از خارج کشور به‌طور کامل از بین برود.
صرفه‌جویی ارزی در تامین قطعه داخلی
قطعاتی که در داخل کشور بومی‌سازی می‌شوند صرفه اقتصادی بسیاری را با خود در بردارند. باید دانست هزینه‌هایی که برای ساخت این قطعات و تجهیزات تخصیص داده می‌شود تا حدود 40 تا 60 درصد از ارزش تامین آن نسبت به خارج کشور کمتر است. در ضمن به‌وضوح اثبات‌شده است که نمونه‌های بومی‌سازی شده در بسیاری از موارد کیفیت بهتری نسبت به نمونه‌های خارجی دارند. بسیاری از قطعات که از خارج کشور تامین می‌شوند عمدتا از کشورهای مانند چین و ایتالیا وارد ایران می‌شوند که در حال حاضر شرکت‌های فولادی ایران مانند فولاد خوزستان‌هم از لحاظ تخصصی، دانشی و سخت‌افزاری می‌توانند حتی بهتر از این کشورها در امر تولید قدم بردارند. قطعات و تجهیزاتی که توسط متخصصین ایرانی بومی‌سازی شده‌اند ازلحاظ کیفیت می‌توانند با نمونه‌های خارجی برابری کنند و ارتقا تولید شرکت خوزستان را تداوم دهند و همچنان شرکت فولاد خوزستان به‌طور موثر برای ساخت و تامین اقلام باقیمانده، در داخل کشور تلاش می‌کند.
در سال گذشته ساخت قطعات موردنیاز در داخل کشور برای شرکت فولاد خوزستان چیزی در حدود 160 میلیارد تومان هزینه دربرداشته است. نسبت گرچه با نگاهی به این ارقام شاید احساس شود که به‌نوعی افزایش و جهش در هزینه‌های ساخت وجود داشته است؛ اما همه این هزینه 160 میلیارد تومان هزینه تولید قطعه داخلی و رشد و جهش قیمت نبوده است بلکه شرکت فولاد با این هزینه در حوزه‌های دیگری مانند ساخت گیربکس و تجهیزات پیچیده دیگر که مورد نیاز بوده، ورود و اقدام به بومی‌سازی آن‌ها کرده است که همین موارد سبب شده است که نقش افزایش ریالی حجم تامین قطعات در داخل کشور پررنگ‌تر شود.
همکاری با سایر شرکت‌ها
از زمستان سال گذشته با برپایی نمایشگاهی در برج میلاد به‌نوعی همدلی و تعامل‌ها برای بومی‌سازی قطعات با همکاری و مشارکت شرکت‌های مختلف بیشتر از گذشته شد. به‌طوری‌که اکنون ارتباط مناسبی بین شرکت فولاد خوزستان، فولاد هرمزگان، فولاد مبارکه و فولاد شادگان و سایر شرکت‌های فولادی در کشور ایجادشده و از تجربیات یکدیگر استفاده می‌کنند، ایجادشده است. کما اینکه هر شرکتی درزمینه‌های متفاوتی تجربه دارد که در جهت رفع نیازهای سایر شرکت‌ها در اختیار آن‌ها قرار می‌گیرد و از این ظرفیت‌ها استفاده می‌شود. این ارتباطات منجر به شناسایی شرکت‌های جوان و توانمند دانش‌بنیان گردیده است که از این میان حدود 60 شرکت دانش‌بنیان به مقوله ساخت قطعات برق ابزار و قطعات حساس که برای فولادسازها مهم هستند ورود کرده و در ساخت این قطعات نیز موفق بوده‌اند. فولاد خوزستان علاوه بر استفاده از تجربیات سایر شرکت‌های فولادساز، تعامل بسیار خوبی نیز با شرکت نفت برقرار کرده است. کسانی که در شرکت نفت درزمینه‌های مختلف تجربیاتی داشته‌اند با مجموعه فولاد خوزستان وارد مشورت شده و سفارش‌هایی فی‌مابین امضا و در فرآیند تامین قرارگرفته است.
اولویت با امکانات داخل کشور است
می‌توان ابراز امیدواری کرد که به‌واسطه تامین قطعات و تجهیزات روزهای خوبی در انتظار شرکت فولاد خوزستان است. امروزه بر همگان اثبات‌شده است که برای تامین قطعات در داخل کشور هیچ کمبودی وجود ندارد. نیروهای جوان، متخصص بسیار خوبی وجود دارد و از آنجایی‌که امکانات سخت‌افزاری آن‌هم به‌وفور وجود دارد به‌طور حتم وابستگی ما به خارج کشور درزمینه قطعات و تجهیزات به حداقل خواهد رسید. برای تامین نیازها اولویت با همین امکانات داخل کشور است باید در این زمینه همه صنایع به یکدیگر کمک کنند تا اگر توانایی مغفول مانده‌ای وجود دارد شناسایی شود و بتوان از آن در جهت رفع نیازمندی‌های صنعت کشور بهره برد. بدین طریق ظرفیت‌های خالی بخش خصوصی شرکت‌های تولیدی در داخل کشور حداکثر استفاده را داشته باشند.