تامینکنندگان یکی از ارکان اصلی زنجیره تامین بهشمار می‌روند؛ بنابراین ارزیابی تامینکنندگان برای همکاری با یک سازمان از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است. واحدهای ارزیابی در چند سال‌های گذشته با راه‌اندازی سایت‌های تکمیل اطلاعات تامینکنندگان توانسته‌اند، گام‌های موثری در راستای جمع‌آوری هرچه سریع‌تر و دقیق‌تر اطلاعات آن‌ها بردارند. این سامانه‌ها با بهره‌برداری از الگوهای برجسته جهانی، موفق به جمع‌آوری اطلاعات و داده‌های شرکت‌های درخواست‌کننده همکاری، حذف واسطه‌ها و جذب چندین برابری آن‌ها در مدت زمان اندک فعالیت خود می‌شود.
امروزه مدیریت زنجیره تامین (Supply Chain Management) یکی از اصلی‌ترین ارکانی است که در حوزه‌های گوناگون صنعتی در راستای تولید محصول با حداکثر بهره‌وری مورد توجه قرار می‌گیرد. یکی از مهم‌ترین وظایف مدیریت زنجیره تامین، یکپارچه‌سازی داده‌ها و جریانهای اطلاعاتی است تا منجر به افزایش راندمان و بهبود اثربخشی روابط بین زنجیره‌ها از تامین ماده اولیه گرفته تا رسیدن به محصول نهایی و فروش و سودآوری برای شرکت یا بنگاه اقتصادی شود. زنجیره تامین می‌تواند متشکل از تیم‌های تخصصی باشد که به‌طور جداگانه اما پیوسته، در راستای تولید محصول نهایی و ارائه خدمات به مشتریان فعالیت می‌کنند. این زنجیره شامل تامینکنندگان، تولیدکنندگان، توزیع‌کنندگان و خرده و عمده فروشانی است که در راستای نیل به اهداف یک مجموعه به‌کار گرفته می‌شوند. در ادامه به یکی از بخش‌های مهم مدیریت زنجیره تامین، یعنی تامینکنندگان و نظام‌های ارزیابی آن‌ها پرداخته می‌شود.
تامینکنندگان یک واحد صنعتی دامنه گسترده‌ای از تمامی افراد و واحدهایی را در برمی‌گیرند که تقاضای همکاری با یک واحد بزرگتر در راستای تامین نیازهای آن را دارند. نکته بسیار مهمی که در اینجا باید مورد توجه قرار گیرد، وجود واحدهای متقاضی بسیار و نیز تقاضای شرکت‌ها برای انتخاب تامینکنندگان اصلح است. که این امر با برقراری سامانه یکپارچه برای ارزیابی و مقایسه تامینکنندگان با یکدیگر تسهیل می‌شود. استاندارد‌سازی و انجام ارزیابی‌ها با توجه به قوانین و معیارهای هر شرکت به فرآیند انتخاب واحدهای شایسته کمک می‌کند. پس از مشخص‌کردن اهداف سازمان نخستین گام برای انتخاب تامینکنندگان، جمع‌آوری اطلاعات ازسوی متقاضیان است.
چنانکه اشاره شد، ارزیابی تامینکنندگان در راستای بررسی همه‌‌جانبه صلاحیت افراد، سازمان‌ها و واحدهای دارای قابلیت، برای برعهده گرفتن بخشی از وظایف، فعالیت‌ها و نیز رفع نیازهای یک واحد بزرگ دولتی یا خصوصی انجام می‌شود. اهمیت نقش واحدهای صنعتی بزرگ به ایجاد سامانه‌ای منسجم و هماهنگ در بحث نظارت و ارزیابی منجر شده است. نیاز به‌وجود مرجعی کامل برای هدایت و جذب تمامی واحدهای خواستار همکاری با این صنایع احساس می‌شود. شرکت فولاد خوزستان بهعنوان دومین تولیدکننده بزرگ فولاد و نیز نخستین صادرکننده محصولات فولادی در ایران، از سامانه‌ای منسجم برای ارزیابی‌تامین‌کنندگان برخوردار است. واحدهای ارزیابی این شرکت در زمینه‌های گوناگونی به فعالیت مشغول هستند. فعالیت واحد ارزیابی این شرکت به اطلاعات مالیاتی و مالی محدود نبوده و ارزیابی توانایی اجرایی، کالا و خدمات واحدهای خواستار همکاری نیز از وظایف اصلی این واحد نظارتی است. پیش از برقراری سامانه ارزیابی، تمامی اطلاعات این بخش به‌‌صورت دستی وارد می‌شد که خود این امر عامل پراکندگی اطلاعات و عدم‌شفافیت داده‌ها بوده است.
نحوه کار این سامانه با تکمیل فرم شرکت‌های خواستار همکاری با فولاد خوزستان در زمینه‌های تامین قطعات، کالا و خدمات مشاوره‌ای و سرمایه‌گذاری در فضای تحت‌وب است که دریافت اطلاعات توسط کمیته ارزیابی خبره و باسابقه مجموعه فولاد خوزستان را تسهیل می‌کند. افراد متخصص کمیته نظارت و ارزیابی اطلاعات جمع‌آوری شده از سوی متقاضیان را مورد بررسی قرار داده و میزان کارآمدی هر کدام را به دقت مورد ارزیابی قرار می‌دهند. شرکت‌هایی که بتواند حداقل معیارهای مد نظر را کسب کند برای طی کردن مراحل بعدی تامین خدمات در فضایی رقابتی مورد سنجش قرار می‌گیرند.
شرکت فولاد خوزستان توانسته با راه‌اندازی این سامانه گامی موثر در جمع‌آوری اطلاعات و داده‌ها از تامینکنندگان برداشته و با بهینه کردن فضای کاری بهعنوان یکی از سازمان‌های دارای شاخص‌های تعالی رتبه‌بندی شود.
از بارزترین ویژگی‌های سامانه تحت وب ارزیابی تامینکنندگان، نحوه کارکرد آسان و واضح و دسته‌بندی مناسب متقاضیان تامین است که به بازبینی دقیق‌تر اطلاعات تامینکنندگان منجر شده است. امید می‌رود تا با تشکیل سامانه‌های کارآمد در تمامی حوزه‌های صنعتی جمع‌آوری اطلاعات جامع در آن‌ها به بهبود راندمان و بازدهی کمک کند.
روش‌های ارزیابی تامینکنندگان
ارزیابی تامینکنندگان از مراحل اصلی و اساسی فعالیت هر واحد صنعتی بهشمار می‌آید، اما این ارزیابی باید براساس معیارهای مناسبی اجرا شود. مولفه‌های متفاوتی برای انجام موثر ارزیابی از تامینکنندگان وجود دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به توان‌مالی در یک بازه زمانی مناسب، بازخورد مشتریان قبلی و حسن‌شهرت، ارضای استاندارد تولید مد نظر، برخورداری از حسن سابقه، دانش و تجربه‌کاری متناسب و تضمین کیفیت خدمات و محصولات اشاره کرد. تیم‌های ارزیاب با بررسی‌های دقیق و استفاده از روش‌های امتیازدهی و نیز ضرایب وزنی برای هر مورد نسبت به انتخاب واحد اصلح اقدام می‌کنند. درباره شرکت‌هایی مانند فولاد خوزستان بومی‌بودن و سابقه همکاری‌های گذشته نیز امتیاز به شمار می‌رود. این امتیازدهی در راستای برقراری عدالت بین مناطق محروم و برخوردار است.
دیگر واحدهای تولیدی و صنعتی نیز با راه‌اندازی سامانه‌هایی اینچنینی می‌توانند گام‌هایی بزرگ و موثر در جهت پیش‌برد اهداف توسعه خود بردارند. سیستم ارزیابی تامینکنندگان با پرسشنامه کامل و جامع خود، توانایی دریافت همه اطلاعات را از تامینکنندگان دارد. این اطلاعات شامل اطلاعات عمومی، نشانی، اطلاعات اعضای هیئت مدیره یا سهامداران یک شرکت، محصولات قابل ارائه، تقدیر‌نامه‌ها و حسن سابقه فعالیت‌های قبلی، توانایی مالی، نظام‌های مدیریت، گواهی صلاحیت و پروانه بهره‌برداری، مشخصات کارکنان کلیدی و کادر فنی، توان تجهیزاتی و تضمین کیفیت محصولات پس از فروش است.
تقسیم‌بندی تامینکنندگان
به‌طور کلی تامینکنندگان فولاد خوزستان به 4دسته تقسیم می‌شوند. این دسته‌بندی براساس میزان حساسیت کار با این تامینکنندگان انجام شده است. این 4 دسته از تامینکنندگان عبارتند از؛
الف) تامینکنندگان استراتژیک: این نوع تامینکنندگان به‌نوعی شریک واحدهای صنعتی هستند و در صورت نبود تامینکنندگان استراتژیک، شرکت‌ها متحمل خسارات بزرگ و جبران‌ناپذیری می‌شوند. به‌عبارت دیگر تامینکنندگان استراتژیک مهم‌ترین نوع تامینکنندگان هستند. از خط‌مشی‌های همکاری با تامینکنندگان استراتژیک می‌توان به تمرکز بر تامینکنندگان داخلی، توسعه روابط بلندمدت و پایدار با تامینکنندگان، واکنش به نوسان‌های بالای قیمتی، ذخیره‌سازی استراتژیک و استفاده از توانایی‌های داخلی اشاره کرد.
ب) تامینکنندگان روتین: این تامینکنندگان به‌طور عمده کالاهای عمومی و استاندارد را تولید می‌کنند و به‌راحتی قابل جایگزینی هستند. این نوع تامینکنندگان، دائمی بهشمار آمده و در تمامی تولیدات سالانه و مسائلی از این قبیل جزو اولویت‌های نخست هستند.
ج) تامینکنندگان گلوگاهی: تعداد این تامینکنندگان در مقایسه با تامینکنندگان استراتژیک و روتین بسیار کم است اما این تامینکنندگان نقش بسیار حیاتی در شرکت‌های تولیدکننده ایفا می‌کنند. بهعنوان نمونه، تامینکنندگان گلوگاهی تنها یکی از محصولات کارخانه مانند قالب خاص ریخته‌گری را تولید می‌کنند اما با توقف تولید همین قالب نیز شرکت در تکمیل فرآیند تولید خود با مشکل روبه‌رو خواهد شد. از اهداف نهایی این تامینکنندگان می‌توان به منبع‌یابی مستمر، جایگزینی و برقراری ارتباط بین شرکت‌های گلوگاهی، روابط بلندمدت و پایدار، حساسیت پایین به نوسان‌های قیمتی، کنترل استراتژیک شرکت‌های تامین‌کننده پشتیبانی، دستیابی به تکنولوژی شرکت‌های گلوگاهی و بومی‌سازی ساخت و تولید اشاره کرد.
د) تامینکنندگان اهرمی: این تامینکنندگان به‌طور عمده حجم بالایی از خرید‌های سازمان را در برمی‌گیرند؛ اما به‌علت قابلیت جایگزینی کالا یا تعدد تامینکنندگان بالقوه ریسک پایینی را به سازمان تحمیل می‌کنند. سیاست‌های قیمتی با هدف کاهش قیمت، اصلی‌ترین استراتژی برخورد با این بخش از تامینکنندگان است. هدف از این بخش‌بندی استراتژی‌هایی انتقال تامینکنندگان از بخش‌های پر‌ریسک‌تر به بخش‌های کم‌ریسک‌تر است. بهعنوان نمونه، انتقال تامین‌کننده از بخش استراتژیک به بخش‌های گلوگاهی یا انتقال از بخش‌های گلوگاهی یا اهرمی به بخش‌های روتین که باعث کاهش ریسک می‌شود.